Rejection Sensitive Dysphoria (RSD) bij ADHD: Wat het is en hoe je partner kan ondersteunen

Veel mensen met ADHD herkennen het gevoel: één klein woord, een blik of een foutje… en bam, je voelt je alsof je volledig door de grond zakt. Niet een beetje afgewezen, maar intens, pijnlijk en vaak veel heftiger dan de situatie eigenlijk rechtvaardigt.

Dat fenomeen heet Rejection Sensitive Dysphoria (RSD). En hoewel het heel echt voelt (want het is echt), wordt het nog vaak verkeerd begrepen — door jezelf én door partners.

In deze blog lees je:

• wat RSD precies is,

• hoe het samenhangt met ADHD,

• hoe jij er bewuster mee kan omgaan,

• én hoe je partner je op een veilige, liefdevolle manier kan ondersteunen.

Wat is RSD?

RSD is een extreme gevoeligheid voor afwijzing — zowel echte afwijzing als gepercipieerde afwijzing.

Het kan er zo uitzien:

• Je voelt kritiek als een persoonlijke aanval.

• Je denkt dat iemand boos is, terwijl dat niet zo is.

• Je gaat huilen, terugtrekken of net overcompenseren.

• Je voelt meteen een enorme golf van schaamte of minderwaardigheid.

RSD is geen aanstellerij. Het is een neurologische respons die vaak voorkomt bij ADHD omdat het ADHD-brein:

• emoties intenser beleeft,

• minder remming heeft op emotionele impulsen,

• sneller stress ervaart in sociale situaties,

• dopaminegevoelig is (waardoor bevestiging of afwijzing extra zwaar binnenkomt).

Hoe voelt RSD?

Mensen met RSD beschrijven het vaak zo:

• "Alsof mijn hele systeem in brand vliegt."

• "Alsof mijn hart uit mijn borst wordt gerukt."

• "Alsof mijn waarde in één seconde verdwijnt."

Het is snel, intens en kortdurend, maar het kan een uur of een hele dag doorwerken.

RSD en relaties

Liefdevolle relaties kunnen superhelend zijn voor iemand met ADHD — maar RSD kan ze ook ingewikkeld maken.

Voorbeelden:

• Een neutrale opmerking ("Kan je dat straks doen?") voelt als kritiek.

• Je partner is even stil → je brein denkt: Ik heb iets fout gedaan.

• Een klein misverstand → je lichaam reageert alsof de relatie op het spel staat.

Herkenbaar? Dan ben je niet alleen.

Hoe jij RSD beter kan reguleren

1. Label het moment

Alleen al denken: Dit is RSD, niet de realiteit, kan je systeem kalmeren.

2. Adem & grond jezelf

3 diepe buikademhalingen → langer uit dan in.
Magisch voor het zenuwstelsel.

3. Vertraag de reactie

Zeg eventueel:

"Ik voel een RSD-trigger. Ik heb even een moment nodig voordat ik antwoord geef."

Dat voorkomt escalatie.

4. Check de feiten

Vraag jezelf:

• Is dit 100% waar?

• Zijn er andere verklaringen?

Je brein gelooft vaak direct het worstcasescenario.

5. Creëer een veilige mini-ritueel

Bijv. hand op je hart + mantra:
"Ik ben veilig. Ik ben geliefd. Dit gevoel gaat voorbij."

Hoe je partner jou kan ondersteunen (zéér belangrijk)

Partners spelen een grote rol — niet om je te "redden", maar om veiligheid te versterken.
Hier zijn ADHD-vriendelijke, concrete tips.

1. Reageer niet met logica, maar met veiligheid

Zeg eerst:

• "Je bent oké."

• "Ik ben niet boos."

• "We zijn goed."

Pas daarna uitleg of inhoud.

2. Vermijd harde toon & vage kritiek

Dus niet:
❌ "Waarom doe je dat altijd zo?"
Maar wel:
✔️ "Zullen we samen kijken hoe we dit oplossen?"

3. Check-in bij gevoeligere momenten

Een simpele vraag zoals:

"Hoe voelt dit voor jou?"
maakt al een wereld van verschil.

4. Stel grenzen, maar met zachtheid

Je partner hoeft niet over alles te waken.
Maar wel met warmte communiceren.

Bijv.:

"Ik hou van je. Ik ben er voor je.
En ik heb nu 10 minuutjes nodig om te ademen. Daarna praten we verder."

Dit is begrenzen zonder verlatenheid.

5. Zie RSD niet als drama, maar als pijn

Wanneer je partner begrijpt dat RSD pijn is in plaats van "overgevoeligheid", ontstaat er meer verbinding.

Hoe je als koppel sterker wordt door RSD

RSD is niet alleen een "last".
Het geeft ook:

• diepe empathie,

• emotionele intensiteit,

• sterke intuïtie,

• een enorm hart.

Wanneer je samen leert navigeren, kan je relatie juist veiliger, eerlijker en intiemer worden.

ADHD-friendly samenvatting

• RSD = extreme gevoeligheid voor afwijzing.

• Het is neurologisch, niet persoonlijk.

• RSD triggert: schaamte, paniek, overdenken, terugtrekken.

• Zelfregulatie: labelen, ademen, vertragen, fact-checken.

• Partner kan helpen door: veiligheid, zachte communicatie, check-ins, begrip, liefdevolle grenzen.

• Met bewustzijn wordt dit een bron van diepere verbinding.